اطلاعات جامع درباره سرطان دهانه رحم گرداوری شد
سرطان دهانه رحم چیست؟
سرطان دهانه رحم زمانی اتفاق میافتد که سلولهای غیر طبیعی در دهانه رحم (بخش پایین رحم) ایجاد شده و گسترش می‌یابند. هر ساله موارد ابتلای زیادی به این بیماری تشخیص داده می‌شود. یک واقعیت منحصر به فرد در مورد سرطان رحم این است که بیشتر موارد آن با نوعی ویروس ایجاد می‌شود و در صورتی که زود هنگام تشخیص داده شود بسیار قابل درمان است.
علائم سرطان دهانه رحم
هنگامی که سلولهای دهانه رحم برای اولین بار غیر طبیعی می‌شوند، به ندرت علامت هشدار دهنده‌ای ایجاد می‌کنند. هنگامی که سرطان پیشرفت می‌کند علائم آن ممکن است شامل موارد زیر شود:
ترشحات غیر طبیعی از واژن
خونریزی واژنی بین دوره های قاعدگی
خونریزی پس از یائسگی
خونریزی یا درد در حین رابطه جنسی
علت اصلی : ویروس پاپیلومای انسانی( HPV )
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) گروه بزرگی از ویروس‌ها هستند. حدود 40 نوع از آنها می‌توانند نواحی تناسلی را عفونی کنند و برخی از آنها خطر بالای ایجاد سرطان دهانه رحم دارند. عفونتهای HPV در دستگاه تناسلی معمولا به‌خودی‌خود از بین می‌روند اما در صورتی که عفونت آن مزمن شود ممکن است موجب تغییراتی در سلولهای دهانه رحم شده و این تغییرات میتواند منجر به سرطان گردد. در سرتاسر جهان بیش از نود درصد از سرطان‌های دهانه رحم توسط عفونت این ویروس ایجاد می‌شوند.
علائم HPV
عفونتهای HPV معمولا هیچ علامتی ندارد و به‌خودی‌خود از بین میرود. برخی از انواع این ویروس ممکن است موجب زگیل تناسلی شود اما اینها از همان انواعی که موجب سرطان دهانه رحم می‌شوند، نیستند. لازم به ذکر است که زگیلهای تناسلی حتی اگر درمان نشوند به سرطان تبدیل نمیشوند. انواع خطرناک HPV میتواند در بدن سالها بدون ایجاد هیچ علامتی، باقی بماند.
چه کسانی در خطر HPV قرار دارند؟
HPV به قدری شایع است که بیشتر افراد در طول زندگیشان یک بار به این ویروس مبتلا می‌شوند. چون این ویروس میتواند خاموش بماند این امکان وجود دارد که عفوت در شما باقی بماند، حتی اگر سالها از زمانی که رابطه جنسی داشته‌اید گذشته باشد. استفاده از وسایل محافظتی در حیطه رابطه جنسی میتواند خطر ابتلا به آن را کاهش دهد اما نمی‌تواند به طور کامل از شما در مقابل این ویروس محافظت کند. HPV در قسمت‌های دیگر بدن که دارای پوست محافظ نیستند، نیز می‌توانند موجب ایجاد سرطان شود .
چگونه HPV موجب سرطان دهانه رحم می‌شود
اگر یکی از گونه‌های با خطر بالای HPV برای مدت زیادی در بدن باقی بماند، ممکن است موجب ایجاد سلولهای غیر طبیعی در دهانه رحم شود. این تغییرات پیش سرطانی به این معنی نیست که به سرطان دهانه رحم مبتلا شده اید بلکه به مرور زمان سلولهای غیر طبیعی ممکن است به سلولهای سرطانی تبدیل شوند. به محض این که سرطان پدیدار شد، به دهانه رحم و نواحی پیرامون آن گسترش می‌یابد.
چه موارد دیگری خطر سرطان دهانه رحم را افزایش میدهد؟
خطر ابتلا به این بیمار در زنان دارای این عفونت که شامل موارد زیر باشند بالاتر است:
سیگار کشیدن
داشتن فرزندان زیاد
مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری به مدت طولانی
داشتن ایدز یا ضعف سیستم ایمنی
شناسایی زود هنگام: آزمایش پاپ اسمیر
آزمایش پاپ اسمیر یکی از موفقترین روشها در شناسایی زود هنگام است. با ابزاری شبیه به گوش پاک کن نمونه‌ای از سلولهای دهانه رحم برداشته شده و بررسی می‌شود و سلولهای غیر طبیعی دهانه رحم شناسایی می‌گردد. در سن 21 سالگی زنان باید آزمایش پاپ اسمیر را هر سه سال یک بار انجام دهند و از سن 30 تا 65 سالگی زنانی که هم آزمایش پاپ اسمیر و هم آزمایش HPV را انجام داده‌اند می‌توانند هر 5 سال یکبار آزمایش دهند اما زنانی که در خطر بیشتری قرار دارند ممکن است نیاز به آزمایش در دفعات بیشتر داشته باشند بنابراین بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. عدم انجام این آزمایش‌ها خطر سرطان تهاجمی دهانه رحم را افزایش میدهد.
نکته: پس از دریافت واکسن HPV باز هم نیاز به آزمایش پاپ اسمیر دارید چون این واکسن از همه انواع سرطان‌های دهانه رحم پیشگیری نمی‌کند.
اگر آزمایش پاپ اسمیر غیر طبیعی باشد چه باید کرد؟
اگر نتایج آزمایش ناهنجاری جزئی نشان دهد ممکن است نیاز به تکرار آزمایش پاپ اسمیر داشته باشید. پزشک شما ممکن است کولپوسکپی یا بیوپسی توصیه کند تا تغییرات ایجاد شده در بافت دهانه رحم را بهتر ببیند. اگر سلولهای غیر طبیعی پیش سرطانی باشند، میتوان آنها را برداشت یا از بین برد. درمان‌ها در زمینه پیشگیری از تبدیل سلولهای پیش سرطانی به سرطان، بسیار موفق هستند.
شناسایی زود هنگام: آزمایش دی ان ای HPV
در برخی از موارد پزشک ممکن است آزمایش دی ان ای HPV را به اضافه آزمایش پاپ اسمیر تجویز کند. این آزمایش وجود اشکال پر خطر HPV را بررسی می‌کند و میتواند در ترکیب با آزمایش پاپ اسمیر در غربال‌گری سرطان دهانه رحم در زنان بالای 30 سال مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین ممکن است این آزمایش برای زنان در همه سنین پس از نتیجه آزمایش پاپ اسمیر غیر طبیعی، توصیه شود.
تشخیص سرطان دهانه رحم: نمونه برداری
نمونه برداری شامل برداشتن بخشی از بافت دهانه رحم برای بررسی در آزمایشگاه است. پاتولوژیست نمونه بافت را از نظر تغییرات غیر طبیعی، سلولهای پیش سرطانی و سلولهای سرطانی بررسی می‌کند. در بیشتر موارد نمونه برداری در مطب دکتر با بی حسی موضعی انجام می‌شود. نمونه برداری مخروطی به پاتولوژیست امکان میدهد که سلولهای غیر طبیعی را زیر سطح دهانه رحم بررسی کند اما این آزمایش ممکن است نیاز به بی هوشی کامل داشته باشد.
مراحل سرطان دهانه رحم
مرحله صفر زمانی است که سلولهای سرطانی یافت شده تنها در سطح دهانه رحم وجود داشته باشند. سرطان‌های تهاجمی تر به چهار مرحله تقسیم می‌شوند. مرحله 1 زمانی است که سرطان فراتر از دهانه رحم گسترش نیافته باشد. در مرحله 2 تومور به بخش بالای واژن گسترش یافته است. در مرحله 3 تومور به بخش پایینی واژن گسترش یافته و ممکن است جریان ادرار را مسدود کند. در مرحله 5 تومور به مثانه یا راست روده رسیده یا سلولهای سرطانی به بخش‌های دیگری بدن گسترش یافته‌اند و تومورهای جدیدی تشکیل داده‌اند.
درمان: جراحی
اگر سرطان فراتر از مرحله 2 گسترش نیافته باشد جراحی معمولا برای برداشتن هر بافتی که ممکن است حاوی سرطان باشد توصیه می‌شود. معمولا این کار شامل هیسترکتومی ( برداشتن دهانه رحم و رحم و نیز مقداری از بافت اطراف) است. جراح ممکن است لوله های فالوپ، تخمدان‌ها و گره‌های لنفاوی نزدیک به تومور را نیز بردارد.
درمان: پرتو درمانی
پرتو درمانی خارجی از پرتوی ایکس با انرژی بالا برای نابود کردن سلولهای سرطانی در نواحی مورد نظر استفاده می‌کند. همچنین این روش به تخریب سلولهای سرطانی باقی مانده پس از جراحی میتواند کمک کند. پرتودرمانی داخلی یا براکی تراپی (brachytherapy) از مواد رادیو اکتیو که وارد تومور می‌شود، استفاده می‌کند. زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم اغلب با ترکیبی از پرتو درمانی و شیمی درمانی مورد درمان قرار می‌گیرند. عوارض آن شامل کاهش شمار سلولهای خونی، احساس خستگی، آشفتگی معده، تهوع، استفراغ و شل بودن مدفوع است.
درمان: شیمی درمانی
در شیمی درمانی از داروها برای رسیدن به تومور در هر جای بدن استفاده می‌شود. وقتی سرطان دهانه رحم به اندامهای دورتر گسترش یافته باشد شیمی درمانی ممکن است گزینه اصلی برای درمان باشد. عوارض شیمی درمانی بسته به داروها و دوز آنها ممکن است شامل خستگی، ریزش مو، کبودی راحت بدن، تهوع، استفراغ و کاهش اشتها باشد.
کنارآمدن با درمانهای سرطان
درمانهای سرطان ممکن است شما را خسته یا بی‌اشتها کند اما باید کالری کافی به بدن برسانید تا وزن مطلوب حفظ شود. برای توصیه‌های غذایی مناسب در طول درمانهای سرطان با متخصص تغذیه صحبت کنید. فعال ماندن نیز مهم است. ورزش ملایم میتواند انرژی شما را افزایش داده و استرس و تهوع را کاهش دهد. با پزشک خود صحبت کنید تا بدانید چه فعالیتهایی برای شما مناسب است.
سرطان دهانه رحم و باروری
در درمان سرطان دهانه رحم اغلب رحم برداشته می‌شود و ممکن است تخمدان‌ها نیز برداشته شوند که امکان بارداری در آینده را از بین می‌برد. در صورتی که سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شده باشد هنوز ممکن است بتوانید پس از درمان جراحی، بچه‌دار شوید. روشی به نام تراکلکتومی رادیکال (radical trachelectomy) میتواند دهانه رحم و بخشی از واژن را بردارد در حالی که بیشتر رحم دست نخورده باقی می‌ماند.
میزان نجات سرطان دهانه رحم
احتمال میزان نجات سرطان دهانه رحم با مرحله تشخیص آن گره خورده است. بسته به مرحله آن بین 93 درصد تا 15 درصد از زنان به مدت حداقل 5 سال پس از تشخیص زنده می‌مانند. به یاد داشته باشید که این اعداد بر اساس درمان زنان مبتلا بین سالهای 2000 و 2002 است. درمان‌ها و چشم‌انداز آن ممکن است برای افرادی که در حال حاضر این بیماری در آنها تشخیص داده می‌شود، بهتر شده باشد و آمارها پیش بینی نمی‌کند که هر فرد چگونه به درمان پاسخ میدهد.
واکسن برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم
امروزه واکسنهایی برای پیشگیری از ابتلا به دو نوع HPV که با سرطان دهانه رحم بسیار مرتبط هستند، در دسترس است. هم واکسن سرواریکس (Cervarix) و هم گارداسیل (Gardasil) به صورت سه دوز در یک دوره شش ماهه تزریق می‌شوند. مطالعات نشان میدهد این واکسن‌ها در پیشگیری از عفونتهای مزمن دو نوع HPV که موجب 70% سرطان‌های دهانه رحم می‌شود موثر است. گارداسیل از فرد در مقابل دو نوع HPV که موجب زگیل تناسلی می‌شود نیز محافظت می‌کند.
چه افرادی باید واکسن HPV را دریافت کنند؟
این واکسن‌ها تنها برای پیشگیری از عفونت HPV مورد استفاده قرار می‌گیرند نه درمان آن. در صورتی که پیش از این که فرد از نظر جنسی فعال شود واکسن‌ها را دریافت کند بیشترین تاثیر را خواهد داشت. مرکز کنترل بیماری‌ها توصیه می‌کند دختران این مجموعه واکسن را زمانی که در سن 11 یا 12 سالگی قرار دارند دریافت کنند. همچنین به صورت واکسیناسیون همگانی برای دختران و زنان 13 تا 26 سال تزریق می‌شود.